आफ्नो बलियो आर्थिक शक्ति र सैन्य शक्तिका कारण चीनले अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा आफ्नो प्रभुत्व जमाउने दिन चाँडै कम हुन थालेको देखिन्छ।
अन्तर्राष्ट्रिय पर्यवेक्षक र विज्ञहरूले चीनले गति गुमाउँदै गएको महसुस गरेका छन्। यसका केही प्रमुख कारणहरू छन् जसले चीन तलतिर जाँदैछ भन्ने बलियो संकेत गरेको छ । विशेष गरी कोभिड-१९ ले यसको उत्पादनको सबैभन्दा शक्तिशाली आर्थिक स्तम्भ र बेल्ट रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) अन्तर्गत दिगो ऋणहरू मार्फत खर्च गरेको दायित्वहरूलाई चोट पुर्याएपछि चीनको आर्थिक मेरुदण्ड हल्लीएको हो ।
विश्वको दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्र ठूलो सम्पत्ति संकटबाट गुज्रिरहेको छ, एउटा एभरग्रान्ड पतन, र यो क्षण चीनको लेहमन ब्रदर्स क्षण हुन सक्छ। यसबाहेक, चिनियाँ सत्तारुढ कम्युनिष्ट पार्टीले ठूला व्यवसायका पखेटा काट्ने र कोभिड–१९ लाई गलत ढंगले व्यवस्थापन गर्ने कार्यले आर्थिक गतिविधिलाई असाध्यै नकारात्मक असर गरिरहेको छ।
चीनका आर्थिक सूचकहरूले उत्पादन क्षेत्रमा चीनको प्रगति राम्रो नभएको देखाएको छ जबकी उत्पादन क्षेत्र चीनको सर्वाधिक बलियो क्षेत्र थियो । पर्चेजिङ म्यानेजर्स इन्डेक्स (पीएमआई), उत्पादन गतिविधिको मुख्य गेज, चीनमा अप्रिलमा ४७.४ मा रह्यो – यो मार्चको तुलनामा २.१ को गिरावट भएको र दुई वर्षमा सबैभन्दा कम अंक हो । उद्यमहरूको उत्पादन र सञ्चालन धेरै प्रभावित भएको छ, चीनको राष्ट्रिय तथ्याङ्क ब्यूरो का वरिष्ठ तथ्याङ्कविद् झाओ छिङ्हेले भने। चीनको शून्य कोविड नीतिले समस्या थपिरहेको छ, जसले उत्पादन गतिविधिलाई थप संकुचित गरिरहेको छ। पहिलो त्रैमासिकमा चीनको जीडीपी वृद्धिदर ४.८ प्रतिशत रहेको भनिएकोमा पछिल्लो आधिकारिक तथ्याङ्कमा नै शंका उत्पन्न भएको छ ।
एक स्वतन्त्र, गैर-पक्षीय अन्तर्राष्ट्रिय नीति थिंक ट्याङ्क, लोवी इन्स्टिच्युटका अनुसार चीनले ठूलो नकारात्मक आर्थिक जोखिमहरूको सामना गरिरहेको छ र वित्तीय कमजोरीहरूले अहिलेसम्मकै सर्वाधिक ठुलो आर्थिक संकट निम्त्याउन सक्छ। जनसांख्यिकीय ह्रास, पूँजी (गहन वृद्धिको सीमा र उत्पादकत्व वृद्धिमा क्रमिक ह्रासका कारण चीनको प्रगतिलाई रोक्ने कारकहरू पर्याप्त रहेको र दीर्घकालीन चीनको आर्थिक वृद्धि सुस्त छ।
‘बृहत् नीतिगत सफलताको निरन्तरता भए पनि, हाम्रो आधारभूत प्रक्षेपणले वार्षिक आर्थिक वृद्धि सन् २०३० सम्ममा ३ प्रतिशत र २०४० सम्ममा २ प्रतिशतमा ढिलो हुने देखाएको छ, जबकि अहिलेदेखि २०५० सम्म समग्रमा २–३ प्रतिशत रहनेछ,’ लोवी संस्थानको एउटा विश्लेषण पत्रले जनाएको छ । चिनियाँ सम्पत्ति विकासकर्ता एभरग्रान्ड देशको वित्तीय प्रणाली र अर्थतन्त्रमा इम्बेड गरिएको ठूलो कम्पनी हो। एभरग्रान्डको कुल दायित्व ३०० बिलियन अमेरिकी डलर छ। तसर्थ, भारी ऋणको एभरग्रान्डको पतनले डिफल्टको श्रृंखलालाई ट्रिगर गर्न सक्छ र यदि नियन्त्रण बाहिर गयो भने चीनको अर्थतन्त्रलाई असर गर्न सक्छ।
बेइजिङ सरकारले सम्पत्ति क्षेत्रलाई सहज ऋण, सहज मौद्रिक नीति र ऋणदाताहरूलाई लगानी गर्न प्रोत्साहन जस्ता उपायहरू ल्याएको थियो। तर, यसले ध्वस्त भएको घरजग्गा उद्योगलाई पुनर्जीवित गर्न सकेन । समग्र बिक्री घट्ने क्रम जारी छ। र मार्च २०२२ मा, बिक्रीमा गिरावट वार्षिक रूपमा ५२.७ प्रतिशतले घट्यो । ऋयखष्म(ज्ञढ लकडाउन र जागिर गुमाउँदा समयमै आवास ऋण फिर्ता गर्ने मानिसहरूको क्षमतामा असर परेको छ। यसरी बेइजिङ सरकारले सम्पत्ति क्षेत्रबाट वास्तविक अर्थतन्त्रमा फैलिनबाट रोक्न प्रयास गरिरहेको छ, नाटिक्सिसका एसिया-प्यासिफिक अर्थशास्त्री ग्यारी एनजीले भने। चीनको जीडीपीमा घरजग्गाको योगदान करिब २९ प्रतिशत रहेको छ । तसर्थ, सम्पत्ति क्षेत्रमा नकारात्मक दृष्टिकोणले चीनको आर्थिक वृद्धिलाई कम गर्न सक्छ।
अर्बपति लगानीकर्ता जर्ज सोरोसले सम्पत्ति क्षेत्र संकटको बीचमा चीनमा लगानी नगर्न चेतावनी दिएका छन्। ‘सी जिनपिङसँग आत्मविश्वास पुनर्स्थापना गर्न धेरै उपकरणहरू उपलब्ध छन् – प्रश्न यो हो कि उहाँले तिनीहरूलाई सही रूपमा प्रयोग गर्नुहुन्छ,’ उनले भने। धेरै प्रख्यात विज्ञहरू र विश्वव्यापी वित्तीय संस्थाहरूले गहिरो आर्थिक संकटको लागि जिनपिङ सरकारको नीतिहरूको आलोचना गरिरहेका छन्। ‘हामीलाई लाग्छ कि यस क्षणमा चिनियाँ अर्थतन्त्र विगत घण् वर्षमा सबैभन्दा खराब अवस्थामा छ,’ एक विश्वव्यापी लगानी फर्मका संस्थापक वेइजियान शानले भने।
जिनपिङको साझा समृद्धिू को विचारले कर्पोरेटहरू विशेष गरी टेक दिग्गज अलिबाबा र टेन्सेन्टमा क्र्याकडाउन निम्त्यायो, जसले चीनको वित्तीय बजारलाई बाधा पुर्यायो। यसले कम्पनीहरूलाई आर्थिक हेडविन्ड्सको बीचमा बेरोजगारी चिन्ता बढाउँदै आफ्नो कार्यबल ज्ञछ प्रतिशतले घटाउन बाध्य तुल्यायो।
कतिपय कम्पनीहरूले आफ्ना ३० प्रतिशत कर्मचारी हटाउने पनि सोचेका छन् । यसका निर्णयहरूले हजारौंलाई बेरोजगार बनाउने र चीनको अर्थतन्त्रमा असर पर्ने डरले बेइजिङ सरकारले अब केही प्रतिबन्धहरू खुकुलो बनाउने निर्णय गरेको छ।
चीनले बीआरआई अन्तर्गत विकासोन्मुख देशहरूलाई ३ सय ८५ अर्ब अमेरिकी डलर ऋण दिएको बताइएको छ । यद्यपि, प्राप्तकर्ता देशहरूले आवश्यक राजस्व उत्पन्न गर्न नसक्ने कारणले यी ऋणहरू डिफल्ट र गैर- उत्पादकीय सम्पत्तिमा परिणत भएकाले यो फिर्ता पाउन असफल भइरहेको छ। यी मध्ये केही देशहरूले उच्च ब्याज दर र शिकारी ऋण सर्तहरूको लागि चीनलाई दोष दिएका छन्। यी सबै प्रतिकूल परिस्थितिले चीनले आफ्नो पतन हुन सक्ने देखाएको छ।
